خیلی از معارف است که برای کفار روشن می‌شود و می‌گویند «رَبَّنا أَبْصَرْنا وَ سَمِعْنا»، اما «فَارْجِعْنا نَعْمَلْ صالِحاً»؛ تمام درد این است که حقیقت برایشان روشن می‌شود، اما نمی‌توانند بگویند «آمنّا»، اگر بتوانند بگویند «آمنّا» همان‌جا ایمان می‌آورند و راحت می‌شوند.
این بخش «آمنّا» که به عقل عملی برمی‌گردد و اراده و عزم و نیّت و تصمیم و ایمان به او بسته است، این قفل می‌شود؛ «الْیَوْمَ عَمَلٌ وَ لاَ حِسَابَ وَ غَداً حِسَابٌ وَ لاَ عَمَلَ»(1) این قفل می‌شود، وقتی قفل شد آن بخش علمی هر چه بالاتر برود درد انسان بیشتر است، برای اینکه انسان خیلی از حقایق برایش روشن می‌شود و می‌خواهد بگوید قبول دارم نمی‌تواند بگوید، برای اینکه این قفل شده است ...
قیامت، ظرف ایمان نیست، ظرف اقرار نیست، ظرف اسلام آوردن نیست؛ این قفل شده است، حالا ظرف علم است، هر اندازه عالم‌تر شود سوز و گدازش بیشتر می‌شود، می‌گوید این همه معارف را انبیاء آوردند من بی‌اعتنا بودم؟! ...
پرسش: عملی که برای میّت انجام می‌دهند و او به بهشت می رود تکامل عملی محسوب نمی‌شود؟
پاسخ: تکامل عملی خودش است، چون او مؤمن بود؛ اگر کافر رخت بربسته باشد ولو انبیاء، وجود مبارک پیغمبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) هفتاد بار هم برای او استغفار کند بی‌اثر است (سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ) ... اگر هفتاد بار تویِ پیغمبر هم برای این منافق استغفار بکنی ذرّه‌ای اثر ندارد.
بنابراین اگر کسی مسلمان بود، جزء امّت اسلامی بود و خودش هم تا زنده بود برای مؤمنین طلب مغفرت می‌کرد، الآن هم که مؤمناً رحلت کرده است هر دعای خیری که کنند از طرف فیض الهی به او می‌رسد، اما نتیجه عمل خود اوست؛ نظیر «مَنْ سَنَّ سُنَّةً حَسَنَةً»(2).
اول سوره مبارکه «یس» خواندیم که «نَکْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ»(3)؛ اگر کسی مسجدی ساخت، حسینیه‌ای ساخت یا یک سنّت خوبی گذاشت، گفت پانزده اسفند روز درختکاری است، امام را خدا با انبیاء محشور کند! فرمود آخرین جمعه ماه مبارک رمضان راهپیمایی روز قدس است، این سنّت تا عمل می‌شود روح مطهّر امام روح و ریحان دارد، چون کارِ اوست؛ آن درختکاری هم همچنین.
اما آنکه چهارشنبه سوری آورده تا این عمل هست، آن آورنده در عذاب است، این آثارش فرق می‌کند.
غرض این است که تا سنّت حسنه باشد کارِ آدم است، چه اینکه سنّت اگر سیّئه باشد کار آدم است.
«أعاذنا الله من شرور أنفسنا و سیّئات أعمالنا».
«و الحمد لله ربّ العالمین»
پی نوشت ها:
1-نهج البلاغه، خطبه42
2- الکافی(ط ـ اسلامی)، ج5 ، ص9
3-سوره یس، آیه12
درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره صافات، آیات 1 الی 8
مطالب مرتبط:
تکامل علمی و عملی در عالم برزخ
سنّت حسنه به چه معناست؟
کلمات کلیدی:
اگر کسی جهان را به عنوان فعل خدا بداند ما علمِ غیر دینی نداریم ...
ولی اگر کسی ـ خدای ناکرده ـ لائیک فکر کند، الحادی فکر کند، مبدأ و معاد را منکر باشد او علم طبیعی دارد؛ علمی که نه آغاز دارد و نه انجام، می‌گوید زمین این‌چنین بوده است که علم او دیگر، علم الهی نخواهد بود.
اما حالا چه کسی آفرید؟ برای چه چیزی آفرید؟ اگر الهی فکر کرد آن علم، علم دینی است و همه این علوم می‌شود علم دینی ...
هر چیزی آینه خداست، آیت خداست، مخلوق خداست، فعل خداست و دیگر ما علم غیر دینی نخواهیم داشت.
ما اگر بحث کردیم که «امیرالمؤمنین(سلام الله علیه) چه کار کرد؟ امام صادق(سلام الله علیه) چه کار کرد؟» می‌شود دینی، اگر بحث کردیم خدا چه کار کرد دینی نیست؟!
آن استاد دانشگاه که دارد زمین‌شناسی و زمان‌شناسی تدریس می‌کند اگر دینی‌بودن مواد درسی او قوی‌تر از دینی بودن مواد درسی ما نباشد کمتر از این نیست.
ما می‌گوییم خدا چنین گفت، او می‌گوید خدا چنین کرد؛ حالا اگر بگوییم امیرالمؤمنین چنین کرد می‌شود دینی، اگر بگوییم خدا چنین کرد دینی نیست؟!
ما علم غیر دینی نداریم، مشکل این است که آن جهان‌بینی توحیدی و الهی (إِنَّ إِلهَکُمْ لَواحِدٌ) خوب تبیین نشده است.
کلّ جهان فعل خداست؛ هر علمی در عالَم فرض شود درباره چیزی از چیزهاست و هر چیزی هم آینه خداست، آیت خداست، فعل خداست؛ ممکن است کسی غفلت داشته باشد.
علم غیر دینی در عالَم، مثل دو دوتا پنج‌تا مستحیل است، چرا؟ چون همه این جهان، فعل اوست؛ اگر همه جهان فعل او بود کسی که درباره فعل خدا بخواهد بحث کند و تفسیر کند این متنِ دین است، منتها حالا ممکن است غافل باشد.
آری، علومی که درباره افعال انسان است مثل هنر، این گاهی ممکن است دینی باشد و گاهی غیر دینی؛ خوانندگی، نوازندگی، اینها فعل انسان است.
انسان گاهی ممکن است حلال بخواند و گاهی حرام، گاهی حلال بنوازد و گاهی حرام، اینها فعل انسان است و فعل انسان ممکن است دو قِسم باشد.
ولی آنچه در نظام آفرینش هست، چه درباره نجوم و سپهر باشد، چه درباره دریا و زیردریا باشد، چه درباره زمین و معدن نفت و گاز باشد ... چون آن موجبه کلیه که در قرآن هست این است که «اللَّهُ خالِقُ کُلِّ شَیْءٍ»، «کلّ ما صَدق علیه أنّه شیءٌ فهو فِعل الله و کلّ علم یبحث عن فِعل الله فَهو عِلم الدینی» ما علم غیر دینی نخواهیم داشت ...
منتها امور دینی دو قِسم است: بعضی تعبّدی است و بعضی توصّلی است، در بعضی قصد قربت لازم است و در بعضی قصد قربت لازم نیست؛ اَدای دَیْن واجب دینی است، ولی قصد قربت لازم نیست؛ زکات واجب دینی است، ولی قصد قربت لازم است؛ اگر دینی شد معنایش این نیست که حتماً باید با قصد قربت انجام شود.
درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره صافات، آیات 1 الی 8
مطالب مرتبط(راهکار اسلامی شدن دانشگاه ها):
مقدمه: دانشگاه را موعظه و نماز جماعت، اسلامی نمی کند!
1- با بافت فرسوده، دانشگاه اسلامی نمی شود!
2- خدمت و خیانت فلسفه نسبت به سایر علوم
3- علم غیر دینی در عالَم محال است.
5- فاجعه ویرانی کارخانه شراب سازی!
6- ادعای صلح پس از کشتار میلیونی جنگ های جهانی!
کلمات کلیدی:
در سوره مبارکه «فاطر» فرمود «أُولی أَجْنِحَةٍ مَثْنی وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ»، همه اینها که دارای جناح و بال هستند «إِنَّ الْمَلَائِکَةَ لَتَضَعُ أَجْنِحَتَهَا لِطَالِبِ الْعِلْمِ»
این را گفتند که این فرّاش‌ها به این طالبان علوم سه پیام دارند:
1- پیام اوّلشان این است که ما این بال‌ها را پهن کردیم تا به شما بفهمانیم که باید بال پیدا کنید، بال بزنید، پَر پیدا کنید و پَر در آوردید.
2- دوم اینکه ما این بال و پَری که داریم از آن استفاده می‌کنیم و با این پرواز می‌کنیم، شما هم که پَر در آوردید باید پرواز را یاد بگیرید، جهش و حرکت را یاد بگیرید.
3- سوم آن است که ما که بال و پَر داریم و پَر می‌کِشیم، پروازِ ما در جهت نیست، از جهت است؛ ما هرگز از شمال به جنوب بیاییم یا از شرق به غرب برویم این‌طور نیست.
آنکه از شمال به جنوب می‌آید یا از شرق به غرب می‌آید او به دنبال طعمه است، این به طمع طعمه در تالاب‌ها می‌گردد، ما آن نیستیم؛ او در جهت حرکت می‌کند و ما از جهت حرکت می‌کنیم؛ ما از این جهات چندگانه بیرون می‌آییم و الهی فکر می‌کنیم.
این رسالت و پیام فرشته‌هاست که به طالبان علوم علم الهی می‌دهند و می‌گویند ما فرّاشان شما هستیم تا شما این سه کار را انجام دهید: پَر در بیاورید(اولاً)؛ پرواز یاد بگیرید(ثانیاً)؛ از جهت پرواز کنید نه در جهت(ثالثاً).
پس اگر یک روحانی به دنبال هدف نبود، این نه تنها حقّ دیگران را اَدا نکرد، حقّ فرّاشان خود را هم اَدا نکرد.
آنکه از علوم الهی طَرْفی نبست یا بست و «یَحُومُ حَوْمَ نَفْسِهِ»(بر گِرد نفس خویش می گردد) بود، این حقّ این فرّاش‌ها را هم ادا نکرده و در قیامت در برابر این فرّاش‌ها هم مسئول است.
درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره صافات، آیات 1 الی 8
کلمات کلیدی:
«اگر دل ز یاد تو غافل نشیند/خدنگ بلا بر دلِ دل نشیند»
در درون دل ما هم که او حضور دارد و افسار ما هم که به دست اوست، «فَسُبْحانَ الَّذی بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْءٍ» اما مع‌ذلک ما غافل هستیم ...
الآن ما غرق در توحیدیم، جای خالی نیست؛ اما ما هیچ‌جا او را نمی‌بینیم، این است که بد کسی را می‌خواهیم و این خاطراتی که در قلب ما هست از همین‌جاست؛ خدای ناکرده بد کسی را می‌خواهیم، عیب کسی را می‌خواهیم، نقص کسی را می‌خواهیم، خودمان را می‌خواهیم که جلو بیفتیم، همه اینها بر خلاف رضای اوست.
اینکه می‌خواهیم جلو بیفتیم و دیگری عقب بیفتد، ما مطرح شویم و دیگری مطرح نشود این نشانه ندیدن اوست، چون او برای ما جای خالی نگذاشت؛ همه جا گفت من هستم، این «مَعَکُمْ أَیْنَ ما کُنْتُمْ» که می‌گوید هر جا باشی من هستم «أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَریدِ» ...
??پرسش: این ظلمات شدید از کجا پیدا می‌شود؟
پاسخ: همان گناه، این « رِیْن » در تعبیرات قرآن کریم هست «کَلاَّ بَلْ رانَ عَلی قُلُوبِهِمْ».
«رِیْن» یعنی چرک، بد گفتن، بد خواستن، غیبت کردن، تهمت زدن، «حُبُ الدُّنْیَا رَأْسُ کُلِّ خَطِیئَةٍ»، من باید بالا بنشینم و مانند آن واقعاً چرک است، واقعاً غبار است.
اینکه قرآن کریم فرمود «کَلاَّ بَلْ رانَ عَلی قُلُوبِهِمْ»، «رِیْن» یعنی چرک، خدا به ما آینه شفاف داد و آینه نشان می‌دهد.
منتها ما دو کار کردیم: ... یا این آینه را غبارآلود کردیم و نگذاشتیم که حق در آن منعکس شود یا نه، این غبار را روی آینه روا نداشتیم، اما این آینه را به جای اینکه به طرف شمس و قمر داشته باشیم، بُردیم در باغ‌وحش نزد گرگ و گراز!
این آینه‌ای که آدم برود در باغ وحش و تماشا کند، به طرف این گرگ و گراز بگیرد، این گرگ و گراز را نشان می‌دهد، جای دیگر را که نشان نمی‌دهد.
انبیا آمدند به ما گفتند این آینه را به طرف شمس و قمر نگه بدار، بالا نگه بدار تا آن آفتاب و نور در آن بتابد، چرا باغ وحش می‌روی که گرگ را به شما نشان بدهد؟! ...
او که به ما این فطرت را داد واقعاً آینه داد، این شفاف است؛ منتها حالا ما باید بدانیم که به کدام طرف نگه بداریم، هم سعی کنیم که غبارآلود نشود ...
اگر «فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ» هست، هیچ ارزشی ندارد که حالا من جلو بیفتم یا او جلو بیفتد یا ـ خدای ناکرده ـ بد کسی را بخواهیم! ...
این دعاهای نورانی ماه مبارک رمضان «اللَّهُمَّ أَغْنِ کُلَّ فَقِیرٍ» این «کُلَّ»؛ یعنی همین که کسی بد کسی را نخواهد، مگر همه مسلمان هستند؟ مگر همه شیعه هستند؟ «اللَّهُمَّ أَغْنِ کُلَّ فَقِیرٍ اللَّهُمَّ أَشْبِعْ کُلَّ جَائِعٍ اللَّهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیَانٍ» همین است.
آن سِعه صدر، آن عظمت و آن جلالی که اهل بیت به ما آموختند این باعث می‌شود حداقل درون ما غبارآلود نشود(یک)؛ بعد بدانیم آینه را به کدام طرف نگه بداریم(دو).
فرمود هر کدام شما ملکوتی دارید، این‌چنین نیست که ما بی‌ملکوت باشیم؛ فرمود ملکوت دارید(یک)؛ ملکوت شما به دست خداست(دو).
از این بهتر و شیرین‌تر؟! «فَسُبْحانَ الَّذی بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْءٍ»
«غفر الله لنا و لکم و الحمد لله ربّ العالمین»
جلسه پایانی درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره یس، آیات 77 الی آخر
کلمات کلیدی:
اینها خیال می‌کنند با حس و تجربه حسّی می‌توان معارف الهی را درک کرد.
اگر کسی منکر معارف تجریدی باشد و ایمان به غیب نداشته باشد، آن راه تجربه حسی او هم مشکل جدّی دارد؛ چون هر تجربه حسی به یک تجرید عقلی تکیه کرده است.
اگر تجرید عقلی و ایمان به غیب نباشد، اگر کسی قائل به تجربه حسّی هم باشد دستش خالی است.
الآن پزشکی که صد مورد یا هزار مورد در شهر خودش آزمایش کرده که برای درمان فلان بیماری فلان دارو خوب است، این دستور می‌دهد، نسخه می‌دهد و مراکز علمی جهان هم می‌پذیرند که برای درمان فلان بیماری چه مشرق، چه مغرب، چه این زمان و چه زمان دیگر این دارو خوب است؛ در حالی که این هزار مورد در شهر خودش آزمایش کرده، شهرهای دیگر را که آزمایش نکرده و عصر و مصر دیگر را که آزمایش نکرده است.
این عقلِ تجریدی است که یک مطلب غیبی را پشتوانه این امر حسی و تجربه حسی قرار می‌دهد و آن قیاس این است که اگر اتفاق بود، اگر نظم ضروری بین این دارو و آن بیماری نبود، هرگز شفا حاصل نمی‌شد.
این را که کسی تجربه نکرده و این را که ندید؛ این را با عقل تجریدی فهمید که اگر نظم ضروری بین این دارو و درمان آن بیماری نبود، اتفاقی بود که یک مورد، دو مورد، ده مورد بود، نه هزار مورد.
ما درباره پیر، جوان، زن، مرد، شهری، روستایی، درس‌خوانده، درس‌نخوانده آزمایش کردیم دیدیم این دارو جواب می‌دهد؛ این مطلب علمی را آن پزشک تجربه کرده یا با تجرید دریافت می‌کند؟
پشتوانه هر معرفت تجربی، یک بحث عقلی تجریدی است که این غیب است و این ایمان به غیب می‌خواهد.
اگر معرفت‌شناسی غیبی و تجریدی بود، تجربه بها پیدا می‌کند و زنده می‌شود؛ اگر کسی آن را انکار کند، می‌گوییم شما این هزار مورد را در این شهر تجربه کردی، شهرهای دیگر چطور؟ عصرهای دیگر چطور؟ افراد دیگر چطور؟
لذا هیچ ممکن نیست تجربه سامان بپذیرد مگر به پشتوانه امر تجریدی.
درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره یس، آیات 69 الی 79
کلمات کلیدی:
آیه 85 سوره مبارکه «حجر» این است «وَ ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما إِلاَّ بِالْحَقِّ» ... جهان، پیچیده و پوشیده ی حق است و بطلان در آن نیست که هر کسی هر کاری انجام دهد.
کسی که خلق کرد، خداست و کسی که خالق است ... می‌گوید من این را هدف‌دار خلق کردم، پس باطل در کار نیست و این‌چنین نیست که این عالم «منقطع‌الآخر» باشد و مرگ پوسیدن باشد.
مرگ از پوست به در آمدن است و تمام و کمال، برای بعد از مرگ است.
این معنا هم می‌تواند سینماگرها، هنرمندان، سرایندگان ما را، مجسمه‌سازها و هنرهای دستی را به اینها بها و جلال و جمال دهد که شما به این فکر باشید که نپوسید.
می‌بینید که یک بازیگر اگر اهل معنا نباشد وقتی دوران سالمندی او فرا رسید در خانه سالمندان سرگردان است، پوچ است و نمی‌داند به کجا می‌رود، برای اینکه چیزی در دست او نیست.
اما اگر همان بازیگر، اهل معنا می‌بود و سعی می‌کرد محتوای دینی را در قالب هنر ارائه کند، او در دوران سالمندی هم فرحان و خوشحال است، آینده خود را خوب را می‌بیند، این‌طور نیست که پوچ و هیچ باشد، او منتظر آن روح و ریحان است.
فرق یک انسان مؤمن و غیر مؤمن گذشته از آن معارف الهی که در قیامت است، در همین دنیا هم روشن می‌شود.
این معانی را به برکت انقلاب اسلامی هنرمندان ما باید در آن ظروف پیاده کنند؛ یعنی اگر هنر هست، اگر شعر هست، می‌شود آن «وَ ما عَلَّمْناهُ الشِّعْرَ» را و «ما یَنْبَغی لَهُ» را به صورت «إِنَّ مِنَ الشِّعْرِ لَحِکْمَةً» در آورد ...
شما می‌بینید برخی‌ها از گفتن کلمه دین پرهیز می‌کنند، خیال می‌کنند این کلمه ـ معاذ الله ـ باعث نقص اینهاست؛ در حالی که شرف این نظام، شرف مملکت و شرف ما به همان دین است.
اگر کسی بداند که ابدیّت با آن زیبایی به انتظار ماست، برای آن پر می‌کشد.
خدا عاقل‌تر از علی‌بن‌ابی‌طالب(سلام الله علیه) بعد از پیغمبر -نه همتای او، نه بالاتر از او- خلق نکرده است؛ فرمود اگر قضا و قدر الهی نبود مؤمنان الهی یک لحظه حاضر نبودند در این گودال بمانند «وَ لَوْ لَا الْأَجَلُ الَّذِی کَتَبَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ»؛ هرگز یک لحظه حاضر نبودند در این دنیا بمانند، برای اینکه جمال و جلال الهی آن‌جاست.
عالمی است که هیچ‌کس دروغ نمی‌گوید، هیچ‌کس تهمت نمی‌زند، هیچ‌کس بیراهه نمی‌رود، هیچ‌کس راه کسی را نمی‌بندد و هر چه انسان آرزو کند آنجا هست و بیش از آرزوی انسان هم هست که فرمود «لَهُمْ مَا یَشَاءُونَ فِیهَا وَ لَدَیْنَا مَزِیدٌ»
درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره یس، آیات 69 الی 79
کلمات کلیدی:
مراحل بازی دنیا
فرقی بین میدان های بازی فوتبال و سیاست نیست!
این چند لحظه‌ای که ما در دنیا هستیم این را خدای سبحان چه در سوره مبارکه «حدید» چه در سایر سوَر به پنج قسم تقسیم کرد که «أَنَّمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زینَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَ تَکاثُرٌ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ» که از اول تا آخر آن بازی و بازیگری می‌شود.
و در بخشی از آیات دیگر این پنج مرحله را به دو مرحله تقسیم کرد؛ یعنی دوران سالمندی که دوران تکاثر است که کسی می‌گوید من این مقدار اعتبار دارم، این مقدار نوه دارم، این مقدار فرزند دارم و این مقدار زمین دارم، این بخش تکاثر مانند بخش تفاخر میانسالی که من دارای این مقام و سِمت هستم و مانند بخش تَزیّنی که در دوران جوانی و بین جوانی و میانسالی است همه اینها را به لهو و لعب خلاصه کرده ...
هیچ فرقی نیست که کسی ببیند در فلان میدان بازی چه کسی در فوتبال برنده است یا در میدان وکالت و وزارت چه کسی برنده است؛ اگر کسی واقعاً هدفش خیر است دیگر تحاش و تنازع و امثال ذلک در کار نیست.
فرمود آن هم که به حسب ظاهر تفاخر است، بازگشت آن هم به لهو و لعب است ...
جلال و شکوه خلقت الهی در معاد است و آنجا اصلاً لهو نیست، آنجا اصلاً لعب نیست، آنجا تفاخر نیست، آنجا تکاثر نیست، صدر و ساقه آنجا کوثر است، قول جِدّ است، ادب هست، سلام هست، تحیّت هست، بزرگداشت یکدیگر هست و عالمی سرتاپا نور و لذّت است ...
ما چنین چیزی را در پیش داریم و این ابدیّت ماست با آن جلال و شکوه.
درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره یس، آیات 69 الی 78
کلمات کلیدی:
خدا رحمت کند مرحوم بوعلی و این بزرگان در سیره خود نوشتند ما تعهّد کردیم قصه نخوانیم.
شما می‌دانید یک طلبه یا دانشجو وقتی محقّق می‌شود که هر سریالی را نگاه نکند، هر خیالبافی را نخواند.
ذهن خیالباف، خیالباف در می‌آید و محقّق در نمی‌آید. مگر ذهن ما ظرفیّت چقدر مطالب را دارد؟
خیالات را، اوهام را وقتی وارد کردیم دیگر پُر می‌شود؛ اگر ذهن با خیالات و با اوهام و با تشبیه و تشبیب و اینها پُر شد دیگر ذهن برهانی نیست.
قصه خواندن اگر قصه انبیا باشد، قصه اولیا باشد، قصه ائمه(علیهم السلام» باشد «أَحْسَنَ الْقَصَصِ» است نه «أحسن القِصص»؛ این مفرد است و جمع نیست ... اختصاصی به جریان حضرت یوسف ندارد، همه انبیا که خدای سبحان قصه آنها را نقل کرده است...
«نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیْکَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ» ... یعنی «قَصصاً احسن»؛ قصه آدم «أَحْسَنَ الْقَصَصِ» است و قصه خاتم هم «أَحْسَنَ الْقَصَصِ» است.
فرمود ما به بهترین روش، داستان می‌گوییم؛ حرف‌های باطل، حرف‌های وهمی، حرف‌های خیالی، حرف‌های شهوت و غضب در داستان ما نیست ...
داستانی است حق، صِدق، خیر و دارای مصلحت که هیچ باطلی در آن نیست؛ آن وقت این‌گونه از قصص را اگر انسان بخواند ذهن برهانی می‌شود.
لذا فرمود ما شعر یادش ندادیم؛ چون شعر خیال‌انگیز است، قضیه است، تصدیق که نیست و سواد نیست؛ اگر شما محتوای خوب به این وزن دادید این هنر را آبرومند کردید.
هنر، علمی است مربوط به کار بشر؛ یک وقت است هنر خلقت است که انسان زیباشناسی دارد، ظرافتِ خلقت را تحسین می‌کند، این هنر به معنای کار انسان نیست، این علم است نه صنعت.
یک وقت هنر در این است که ما چگونه بخوانیم، چگونه بنوازیم و چگونه بنویسیم که این در فعل انسان است؛ این می‌تواند حلال باشد و می‌تواند حرام، می‌تواند خوب باشد و می‌تواند بد.
اما آن هنر که مربوط به خلقت است، نظم عالَم را، زیبایی عالم را، ظرافت عالم را می‌شناسد این «فعل الله» است و این دیگر نمی‌تواند حلال نباشد؛ این فقط حلال است و خیر است و طیّب و طاهر است و علم دینی است.
اما این هنری که محل بحث است صنعت‌شناسی است نه خلقت‌شناسی.
فراز پایانی درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره یس، آیات 65 الی 76
کلمات کلیدی:
عبادت همان اطاعت است؛ این بیان نورانی امام جواد(سلام الله علیه) روایت قابل تامّلی است که «مَنْ أَصْغَی إِلَى نَاطِقٍ فَقَدْ عَبَدَهُ فَإِنْ کَانَ النَّاطِقُ عَنِ اللَّهِ فَقَدْ عَبَدَ اللَّهَ وَ إِنْ کَانَ النَّاطِقُ یَنْطِقُ عَنْ لِسَانِ إِبْلِیسَ فَقَدْ عَبَدَ إِبْلِیسَ»(*)
فرمود هر کسی کتاب کسی را می‌خواند، حرف کسی را گوش می‌دهد، مقاله کسی را می‌خواند، روزنامه کسی را می‌خواند که بخواهد به او اعتماد کند - یک وقت است می‌خواهد ببیند او چه می‌گوید که آن حرف دیگری است- اما دلداده کتاب کسی باشد، سخن کسی، نوشته کسی، گفته کسی، رفتار کسی باشد این را می‌گویند «اِصغاء» ... یعنی «أطاعه»[که اگر آن حرف و نوشته از خدا و منطق خدایی حکایت کند، شنونده و خواننده خدا را عبادت کرده و اگر از شیطان و منطق شیطانی حکایت کند، پس شیطان را عبادت کرده].
این‌جا هم که فرمود «لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ»، یعنی «لا تطیعه»؛ چرا؟ برای اینکه عدوّ مبین است، یک دشمن آشکار است و یک دشمن سوگند یاد کرده‌ای است.
پی نوشت:
*- مستدرک الوسائل، ج17، ص308
درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره یس، آیات 55 الی 65
کلمات کلیدی:
مستحضرید اینکه گفته شد «الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِیَاءِ» عالمان راستین، میراث انبیا را می‌برند.
میراث انبیا درس حوزه و دانشگاه نیست؛ یعنی درس حصولی و تصّور و تصدیق و قیاس و استدلال نیست.
میراث انبیا که آنها به ارث گذاشتند علمِ شهودی است؛ اگر کسی طرْفی از علم شهودی بست معلوم می‌شود که وارث انبیاست.
آنها که نگارهای به مکتب‌رفته نبودند،[بلکه] نگارهای به مکتب‌نرفته بودند و علم آنها هم علم مدرسه‌ای و تصوّر و تصدیق و استدلال و حصول و قیاس و برهان و امثال ذلک نیست، علم آنها علم شهودی است.
اگر گفتند «الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الْأَنْبِیَاءِ» ... یعنی بکوشید این ارثیه را ببرید، اگر چیزی سهم شما شد و چیزی را مشاهده کردید معلوم می‌شود به شما رسید.
اگر اهل درس و بحث شدید بکوشید که این درس و بحث را به عمل منتهی کنید، بلکه ـ ان‌شاءالله ـ از راه عمل چیزی نصیب شما شود؛ بالأخره میراث انبیا علم حوزوی نیست.
درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره یس، آیات 55 الی 65
کلمات کلیدی:
