عمل، عامل را رها نمی‌کند
259
می‌فرماید این همان است که شما عمل کردید «ذُوقُوا ما کُنْتُمْ تَکْسِبُونَ» نه «بما کنتم تکسبون»؛ یعنی آنچه را شما می‌بینید عین عمل شماست ... می‌فرماید عین کارتان را دارید می‌چشید.
معلوم می‌شود این کارهای ما ظاهری دارد که انسان به حسب ظاهر آن را می‌بیند، باطنی دارد که باطن آن همان سَم و مهلک است «ذُوقُوا ما کُنْتُمْ تَکْسِبُونَ» ...
انسان نمی‌داند که هیچ ممکن نیست کسی بتواند نسبت به دیگری بد کند «الّا بالعرض»، تصمیمی که می‌گیرد مثل سمّ مهلک است، اراده تصمیم و نیت سوء و کار بدی که دارد انجام می‌دهد، در درجه اول محدوده خود را آسیب می‌رساند.
این مثل کسی است که در درون منزل خود کَنیفی بدبو بکَند، آن وقت عابران کوچه و کوی و برزن که ردّ می‌شوند، بوی کَنیف گاهی به آنها هم آسیب می‌رساند، وگرنه هیچ ممکن نیست کسی در حق دیگری کار خوب بکند و هیچ هم ممکن نیست کسی در حق دیگری کار بد بکند، بلکه تمام کارها در درجه اول در حیطه هویّت خود آدم انجام می‌شود ...
در سوره مبارکه «اسراء» گذشت، فرمود «إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ ِلأَنْفُسِکُمْ وَ إِنْ أَسَأْتُمْ فَلَها» (1)؛ ... یعنی عمل، عامل را رها نمی‌کند. حالا اگر کسی در درون منزل خود گُل و رَیاحینی کاشت و کشت کرد، تمام برکاتش نصیب اوست؛ البته گاهی هم نسیمی می‌وزد و شامه دیگری را معطر می‌کند، یا اگر فاضلابی در درون منزل خود کَند، تمام بوی بد او نسبت به خود اوست، گاهی هم ممکن است در اثر وزش باد رهگذری را متأثر کند.
پس هر کار خیری که انسان انجام می‌دهد، در درجه اول برای خودش است، برای اینکه نیت خود، قلب خود، اخلاص خودش را بالا برده، جزای خودش را گرفته، آثار آن به دیگری می‌رسد ...
لذا فرمود «ذُوقُوا ما کُنْتُمْ تَکْسِبُونَ» ... در عذاب دنیا راه برای نجات هست؛ اگر حریقی در خانه آدم اتفاق بیفتد، آدم بیرون می‌رود و محفوظ می‌شود؛ اگر به جامه آدم اصابت کرده است، لباس را از بَر می‌کَند و راحت می‌شود؛ اگر به بدن انسان اصابت کرد، می‌میرد و راحت می‌شود، دیگر بعد از مرگ سوخت و سوزی که نیست.
اما عذاب آخرت این طور نیست که آدم نجات پیدا کند. اگر «نارُ اللّهِ الْمُوقَدَةُ» (2) شد، «تَطَّلِعُ عَلَی اْلأَفْئِدَةِ» (3) شده، او چه کند؟ راه برای فرار ندارد؛ آنجا مرگ هم نیست که انسان بمیرد و راحت بشود.
درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/ تفسیر سوره مبارکه «زمر»، آیات 24 الی 29
پی نوشت ها:
1-سوره اسراء، آیه7
2-سوره همزه،4، آیه 6
3- سوره همزه،4، آیه 7
کلمات کلیدی:
