ما می‌خواهیم بفهمیم انسانیم یا نه، زنده‌ایم یا نه، خوابیم یا نه، دیوانه‌ایم یا عاقل، ائمه(علیهم السلام) فرمودند خودتان را بر قرآن عرضه کنید.
این ترازوی معرفتی است از یک سو، ترازوی عملی هم هست از سوی دیگر ...
تشخیص اینکه چه کسی انسان است چه کسی انسان نیست، چه کسی زنده است به حیات انسانی، چه کسی زنده نیست، چه کسی سالم است چه کسی سالم نیست، چه کسی خواب است چه کسی خواب نیست، چه کسی مریض است چه کسی مریض نیست، چه کسی عاقل است چه کسی دیوانه است، این کار آسانی نیست.
شما می‌بینید بسیاری از مردم خیال می‌کنند این رباگیری، هوش اقتصادی است...
رسول خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «الناس نیامٌ اذا ماتوا انتبهوا»، بسیاری از مردم خواب‌اند؛ خُب فرق بین خواب و بیداری چیست؟ در مناجات «شعبانیه» به خدای سبحان عرض می‌کنیم «الاّ فی وقت أیقظتنی»، تا آن وقتی که یَقظه و بیداری را نصیب ما کرده باشی ما قبلاً خواب بودیم.
خوابیده چه کسی است؟ بیدار کیست؟ ما هم خواب را تجربه کردیم هم بیداری را، در عالَم خواب رؤیاهایی داریم، باغ و راغی به ما می‌دهند، اوضاعی داریم، وقتی بیدار شدیم می‌بینیم دست ما خالی است.
خواب این است که انسان در مثال متّصل خودش، در حوزه خودش چیزهایی را می‌یابد وقتی بیدار شد می‌بیند خبری از آنها نیست، این معنی خواب است ...
اما آن خواب که فرمود «الناس نیام فإذا ماتوا انتبهوا»، انسان خیال می‌کند که عناوینی دارد، القابی دارد، مالی دارد، فرزندی دارد، اینها دارایی اوست؛ عندالإحتضار می‌فهمد دستش خالی است، هیچ کدام با او نیستند!، پس معلوم می‌شود این مدت خواب می‌دید.
خیال می‌کرد این عناوین و القاب و مال برای اوست؛ چیزی که برای آدم است به همراه آدم می‌آید، اگر آدم را رها می‌کند معلوم می‌شود برای آدم نیست.
پس ما بعضی از شب‌ها که در عالَم رؤیا اموری را می‌بینیم صبح که بلند شدیم می‌بینیم دست ما خالی است معنای خواب و بیداری برای ما روشن می‌شود ... اکثری مردم خیال می‌کنند القابی دارند، عناوینی دارند، اموالی دارند، اولادی دارند ?یَحْسَبُ أَنَّ مَالَهُ أَخْلَدَهُ?
اینها را خیال می‌کند که با اوست؛ اینکه مال من، فرزند من، القاب من، مقام من، عندالإاحتضار می‌بیند دستش خالی است، هیچ کدام از اینها او را همراهی نمی‌کنند، معلوم می‌شود تا حال خواب می‌دید، اینها برای او نبودند.
گزیده درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره فاطر، آیات 5 الی 8
کلمات کلیدی:
