253

اینکه قرآن می فرماید این کتاب متشابه است، چطور متشابه است؟

فرمود یک اختلاف داخلی در بعضی ها هست، ما این گره کور را به وسیله بعضی ها حل می کنیم؛ معلوم می شود این ها با هم آشنا هستند؛ اگر طبیب و مریض با هم اختلاف می داشتند که طبیب به بالین مریض نمی آمد.

فرمود بعضی ها به حسب ظاهر بیمار هستند، بعضی ها به حسب ظاهر طبیب هستند، ما این طبیب را به بالین این بیمارها می فرستیم، تا این ها حل بشود.

این متشابهات به منزله بیمارهای علمی هستند، آن محکمات به مترله اطبّای علمی هستند.

تعبیر لطیف قرآن بالاتر از مسأله طبیب بودن است، فرمود برخی ها به منزله نوجوان یا جوانی هستند که احیانًا ممکن است که یک مقدار شیطنت کنند، برخی ها به منزله پدر و مادر هستند که دلسوز و عطوف و مهربان هستند؛ این محکمات «امّ الکتاب» است و با عاطفه، با گذشت، با صفا و وفا این متشابهات را در دامن خودشان می پرورانند و این متشابه را محکم می کنند.

« ُامّ » آن است که بپروراند، اگر کاری با او نداشته باشد و مشکل او را درمان نکند که « ُامِّ » او نیست.

اصولاً این متشابهات هم از آن محکمات تولید شده اند، چون از آنجا تولید شده اند، معلوم می شود به آنجا برگردند؛ وقتی متشابهات به دامن محکمات رفت و آن «امُّ الکتاب» این متشابهات را حل کرد، سراسر قرآن می شود محکم، وقتی سراسر قرآن شده محکم، این همان است که «الْقرآنُ یُفَسِّرُ بَعْضُهُ بَعْضاً» (*) این مادر است که فرزند خودش را میپروراند. اگر یک شبهه علمی در متشابهات بود، در اثر ارجاع به محکمات، این شبهه برطرف میشود و این معنای تفسیر قرآن به قرآن است.

درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/جلسه 23 تفسیر سوره مبارکه «زمر»، آیات 22 الی 23

پی‌نوشت‌:

*- تفسیر الصافی، ج 1، ص 75