248
کسی که در برابر حق تسلیم نیست، حق را نمی‌پذیرد، انکار می‌کند، آن فطرت را چون غبارآلود کرده، «کَلَّا بَلْ رانَ عَلى قُلُوبِهِمْ» (1)؛ «رین» یعنی چرک، چرکین کرده، پیدا نیست؛ کسی این فطرت را دفن کرده و بر بالای قبر فطرت، ویلا ساخته.
و فرمود: «وَ قَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا» (2) ... دسیسه یعنی انسان چیزهایی را کنار ببرد، امری را در وسط دفن کند، بعد این خاک‌ها را روی آن بریزد، این را می.گویند دسیسه ...
برخی‌ها دسیسه می‌کنند، بلکه تدسیس می‌کنند ... این فطرت شفاف و نورانی که ما دادیم، اغراض، غرایز، شهوت‌ها و غضب‌ها را کنار می‌زند، این را در آن درون دفن می‌کند، بعد خس و خاشاکِ اغراض و غرایز و اوهام و خیالات و شهوت‌ها و غضب را روی آن می‌گذارد، بالای آن ویلا می سازد و می‌نشیند.
این تدسیس کرده، صدای آن فطرت در نمی‌آید، چون در آن دفن کرده، هر چه آیات الهی خوانده می‌شود، آن فطرت بیچاره در درون دفن شده و در قیامت وقتی که این خس و خاشاک کنار می‌رود، این فطرت باز است، تمام عذاب برای همین انسانی است که او انسان است ...
بعضی‌ها حیوان می شوند «أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ» (3) ... یعنی در عین حال که انسان است حیوان است ... نه به صورت حیوان در بیاید، واقعاً حیوان است و واقعاً انسان ... ولی اگر مسخ به این معنا باشد که انسانیت او کلاً رخت بربندد و حیوان شود ... این حیوان که در قیامت عذابی ندارد.
الآن مار و عقرب و بوزینه چه عذابی دارند؟ ... بوزینه همان لذتی را از زندگی می‌برد که آهو و تیهو می‌برند - هم در تغذیه هم در زاد و ولد - ... اما انسانی که به صورت بوزینه در آمد، «انسان و قرد» می‌فهمد که بوزینه است و شرم از آن به بعد شروع می‌شود، عذاب هم شروع می‌شود ...
همان لذتی که طاووس از زندگی شخصی خود می‌برد، مار و عقرب و میمون هم می‌برند؛ تمام مشکلات این است که انسان در عین حال که انسان است، می‌شود قرد و بوزینه و مار و عقرب.
لذا درد او از آن به بعد شروع می‌شود، فطرت هرگز از بین نمی‌رود و هیچ ممکن نیست.
درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره مبارکه «زمر»، آیات 22 الی 23
پی نوشت ها:
1. سوره مطفّفین، آیه 14
2. سوره شمس، آیه 10
3. سوره اعراف، آیه 179
کلمات کلیدی:
