اگر خدا رحیم است که هست، خدای رحیم ترس ندارد؛ لذا امید را به خدا اسناد داد، ترس را به پایان کار خود اسناد داد: «یَحْذَرُ اْلآخِرَةَ»، یک؛ «وَ یَرْجُوا رَحْمَةَ رَبِّهِ»، دو.

آن وقت این شخص که قائم «آناء اللیل و النهار» است، او به همین عبادت اکتفا نمی‌کند.

در این دو نکته است: یکی اینکه این مردان الهی که اهل «ناشئه لیل» هستند، سعی می‌کنند که روز را با تحصیل علم بگذرانند، یک؛ و آنهایی هم که روز را به تحصیل علم می‌گذرانند، سعی می‌کنند که شب به «آناء اللیل» بپردازند، دو؛ «ساجِداً وَ قائِماً».

این‌‌چنین نیست که درس، بدون نماز شب به جایی برسد، یا نماز شبِ غیر عالِم بتواند همیشه کارساز باشد.

ممکن است کسی اهل نماز شب باشد، ولی سعی کند «گلیم خویش به در آورد ز آب»، مشکل خودش را بتواند حل کند، مشکل جامعه را نمی‌تواند حل کند.

مشکل جامعه را عالمان شب‌زنده‌دار حل می‌کنند؛ لذا مسأله شب ‌زنده‌داری را اول ذکر کرد، مسأله حوزه‌های علمیه و دانشگاه ­ها را بعد ذکر کرد، فرمود آن شب زنده‌داری و تحصیل روز، این ها جامعه را احیا می‌کند.

«قُلْ هَلْ یَسْتَوِی» این «قل»‌ها را که تکرار می‌کند، برای آن است که روشن کند این ها پیام الهی است که به وسیله پیغمبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) به جامعه منتقل می‌شود ... «قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لا یَعْلَمُونَ».

سخن در عبادت بود، باید بفرماید «هل یستوی العابد و غیر عابد»، «هل یستوی» نماز شب خوان و غیر نماز شب خوان؛ اما سخن از این است که «هل یستوی العالم و غیر عالم»؛ یعنی آن نماز شب در کنار این علم است، این علم در کنار آن نماز شب است.

درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره مبارکه «زمر»، آیات 7 الی 9

متن و صوت کامل جلسه

لینک در کانال تلگرامی کشکول حکمت