هر عالمی عاقل نیست و هر عاقلی هم اهل خشیت نیست ...
علم رسمی و اسمیِ حوزه و دانشگاه، این اصلاً در تقسیم نیست؛ این را می‌گویند علم رسمی و اسمی، آن علمی که به عمل بنشیند این در تقسیم است.
اوّلش علم‌الیقین است بعد عین‌الیقین است بعد حقّ‌الیقین؛ این علمِ رسمی و اسمیِ برای مدرک، این اصلاً به حساب نمی‌آید ...
در سوره مبارکه «عنکبوت» فرمود علم یک نردبان است، این نردبان را شما به دست چه کسی می‌خواهید بدهید؟ اگر به دست یک مغنّی چاه‌کن بدهید این با این نردبان می‌رود ته چاه! اگر به دست یک مهندس فنّان بدهید با این می‌رود سقف و تزیین می‌کند ...
فرمود «وَتِلْکَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ وَمَا یَعْقِلُهَا إِلَّا الْعَالِمُونَ» یعنی عالم باید این نردبان را به دست عقل بدهد تا عقل روی دوش علم پا بگذارد بالا برود ... و اگر علم شده نردبان، به دست مغنّی نیفتاد، به دست مهندس افتاد و انسان مصداق «یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ» شد، بالا آمد می‌شود عاقل.
وقتی عاقل شد «عُبد به الرحمن» می‌شود، وقتی «عُبد به الرحمن» شد اهل خشیت می‌شود، ناله می‌شود، گریه می‌شود، «و سلاحه البکاء» می‌شود، آن وقت هم از خدا راضی است هم خدا از او راضی است.
... اینها زمینه‌اش علم توحیدی است؛ علم توحیدی نردبان خوبی است که انسان را عاقل می‌کند؛ علامت عقل هم خشیت است، وقتی خشیت شد به رضوان بار می‌یابد، راضیه می‌شود، مرضیه می‌شود، مطمئنه می‌شود، بعد شایسته خطاب است که بیا بالا! (یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ? ارْجِعِی إِلَی رَبِّکِ) ...
ما در همه امور موظّفیم موحّد باشیم حتی در هراس و امید؛ اگر می‌ترسیم فقط از خدا بترسیم و اگر امیدواریم فقط به خدا امیدوار باشیم.
دیگر «خدا و خلق خدا»، «از خدا و از خلق خدا» این دیگر با توحید سازگار نیست.
گزیده درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره فاطر، آیات 27 الی 30
کلمات کلیدی:
